Een eenvoudige manier om erfbelasting te besparen, is het kleinkind-legaat. Elke grootouder mag aan ieder kleinkind onbelast €21.282 nalaten. Dus opa en oma kunnen samen aan elk kleinkind €42.564 nalaten, zonder dat het kleinkind daarover erfbelasting hoeft te betalen. In juli van dit jaar heb ik daarover een column[i] geschreven voor de Telegraaf.
Ieder voordeel heeft zijn nadeel
Daar kunnen natuurlijk haken en ogen aan zitten, zoals eventueel verlies van het recht op een uitkering of een toeslag, omdat het kleinkind te vermogend wordt. In dat geval weegt het eenmalige voordeel van een lagere heffing erfbelasting vaak niet op tegen het maandelijkse gemis van de volledige uitkering of het verlies van de toeslag.
Ook moet gekeken worden of de kleinkinderen wel “oud genoeg zijn om verstandig met de erfenis om te gaan”. Dat wordt doorgaans aangeduid met de term “Porsche-syndroom”. Dit heet zo omdat met name een wat jonger kleinkind misschien de verleiding niet kan weerstaan om met het gekregen vermogen een dure sportauto te kopen.
Een oplossing hiervoor is het instellen van een zogenaamd testamentair bewind. In het testament kan, als aanvulling op het kleinkind-legaat, opgenomen worden dat iemand anders dan het kleinkind het geld gaat beheren. Dat kan bijvoorbeeld de vader of moeder zijn van het kleinkind. Ook kan ervoor gekozen worden om dit bewind te laten voortduren tot de 23e verjaardag van het kleinkind. De bewindvoerder mag het geld in de tussentijd overigens gewoon gebruiken, mits het maar voor (de toekomst van) het kleinkind wordt aangewend.
Inkomstenbelasting kleinkind
Daarnaast moet rekening gehouden worden met (mogelijk) te betalen vermogensrendementsheffing over de vordering van het kleinkind, zolang het bedrag niet is uitbetaald. In de praktijk zal die uitbetaling doorgaans plaatsvinden binnen korte tijd ná het overlijden van de langstlevende grootouder. Dus feitelijk gaat het dan om heffing over het bedrag ad €21.282 gedurende de periode dat de langstlevende grootouder nog in leven is en het legaat uit het testament van de eerstoverleden grootouder nog niet is uitgekeerd.
Gezien de hoogte van de vrijstelling ad €50.000 voor vermogen in Box 3, zal er waarschijnlijk niet vaak sprake zijn van vermogensrendementsheffing over dit legaat, tot het moment van uitbetaling.
Stel echter dat het kleinkind al een goed gevulde bankrekening bezit, waarvan het saldo (bijna) gelijk is aan dit voor Box 3 vrijgestelde bedrag. Zolang de langstlevende grootouder niet overleden is, is het recht op uitbetaling een vermogensobject dat toch meetelt voor de heffing van de Vermogensrendementsheffing. Het kleinkind “heeft” het geld weliswaar nog niet, maar wordt wel geacht daarover het rendement te maken als bedoeld in Box 3. De zogenoemde defiscalisering van een erfrechtelijke vordering op grond van artikel 5.4 Wet inkomstenbelasting 2001 geldt namelijk niet voor een legaat aan kleinkinderen.
Duurt het bijvoorbeeld 10 jaar voordat de langstlevende grootouder ook overlijdt, dan moet het kleinkind dus al die jaren wel 30% inkomstenbelasting betalen over het fictieve rendement op deze vordering op de langstlevende. In zijn totaliteit kan dat een hogere afdracht Inkomstenbelasting betekenen dan dat er aan erfbelasting bespaard wordt. Die is minimaal 18% en maximaal 36% over het gelegateerde bedrag ad €21.282.
Althans als geredeneerd wordt vanuit het kleinkind. Wordt het kleinkind-legaat alleen opgenomen om heffing van erfbelasting bij een kind te voorkomen, is de besparing minimaal 10% en maximaal 20% over het gelegateerde bedrag ad €21.282.
Kind van de rekening
Tenslotte is een ander belangrijk punt van aandacht dat de omvang van het vermogen van de langstlevende grootouder in de loop der jaren kan verminderen. Als daaraan bij de advisering aan de grootouders en de formulering in het testament onvoldoende aandacht besteed is, kan het zijn dat de kinderen uiteindelijk niets erven. Dat is het geval als de nalatenschap dusdanig klein geworden is, dat er alleen maar geld is om de legaten aan de kleinkinderen uit te betalen.
[i] https://ntrs.nl/2021/07/10/kleinkind-legaat-2/
