Onlangs las ik in een landelijke avondkrant een artikel met de kop: Wil je een kind van mij als ik dood ben ?
Het ging over een jong koppel dat op termijn graag kinderen wilde. Helaas was bij de man teelbal-kanker geconstateerd. De kans was groot dat hij als gevolg van de behandeling steriel zou worden.
Eén van de vragen waar dit koppel mee worstelde was of de man zijn sperma moest laten invriezen. Via inseminatie zou de vrouw dan zwanger kunnen worden van hun kind, zodat de beide ouders hun kind op zouden kunnen voeden zodra de man “schoon verklaard” was. 
In alle voorlichtingsmateriaal werd echter ook een ander punt aan de orde gesteld. De man moest namelijk aangeven of zijn vriendin ook van de mogelijkheid tot inseminatie gebruik mag maken als hij zou overlijden. Vandaar de titel boven het artikel. De man zou dus postuum vader kunnen worden, waarbij de vrouw twee jaar de tijd zou hebben om succesvol zwanger te worden.
Is het kind erfgenaam als de vrouw bevalt ná het overlijden van de man ?
Ik moest denken aan artikel 199 van Boek 1 van het Burgerlijk wetboek. Daarin is namelijk onder b. opgenomen dat een man de vader van een kind kan zijn als dat kind ná zijn overlijden wordt geboren. Hij heeft zijn zoon of dochter weliswaar nooit in zijn armen gehad, maar juridisch is hij toch de vader.
Er is echter een maximum aan de tijd die mag zitten tussen het overlijden van de man en de geboorte van het kind. Dat is 306 dagen en dan nog alleen als de man getrouwd was (of een geregistreerd partnerschap was aangegaan) met de moeder van het kind.
Die termijn is dusdanig kort dat het praktisch gesproken uitgesloten is dat de weduwe kan besluiten dat haar overleden man postuum nog een erfgenaam krijgt. Zij zou dan namelijk direct na het overlijden van de man naar de gynaecoloog moeten gaan om met het ingevroren zaad een eicel te laten bevruchten en dan tijdig moeten bevallen van hun kind.
Maar in theorie kan het dus zo zijn dat een man overlijdt en dat achteraf blijkt dat hij toch een kind als (mede-)erfgenaam achter heeft gelaten. Namelijk als zijn vrouw binnen 306 dagen na zijn overlijden bevalt van hun kind. Het is dus denkbaar dat zijn weduwe op het moment dat zijn uitvaart plaatsvindt niet eens weet dat ze zwanger is, maar dat 9 maanden ná het overlijden blijkt dat niet alleen zij erfgenaam is van de man, maar ook het kind van hen beiden.
Moderne technieken en rechtsregels lopen niet synchroon
Ik ben geen gynaecoloog en weet te weinig van de opties voor vrouwen om zwanger te worden, al dan niet met hun eigen of gedoneerde eicellen en sperma van hun partner of een donor. En dan bestaat er nog de mogelijkheid dat de zwangerschap door een draagmoeder wordt voldragen of dat het kind twee moeders of twee vaders heeft.
Wat ik wel weet is dat er een hoogleraar, André Nuytinck, is die zich in deze materie verdiept heeft en gelukkig antwoorden heeft op de juridische vragen die kunnen opkomen in dit soort situaties. Zelf zegt hij wel eens gekscherend dat hij naast jurist ook voldoende kennis heeft om gynaecoloog te zijn.
Of hij echt geschikt is om je zwangerschap te begeleiden weet ik niet. Mocht je echter vragen hebben over hoe het juridisch zit als je niet via de natuurlijk weg kinderen kunt krijgen, dan kan ik zijn kunde aanraden.
Nb:
er is nog een andere mogelijkheid dat een man ná zijn dood vader wordt. Dat is de gerechtelijke vaststelling van het vaderschap (zie artikel 207 van Boek 1 Burgerlijk wetboek en artikel 7 van de Embryowet).
Ik laat dat hier verder buiten beschouwing. Wilt u daar meer over weten, koop dan het op 9 februari verschenen boek van André Nuytinck getiteld Personen- en Familierecht, huwelijksvermogensrecht en erfrecht en specifiek onderdeel 188.
Wil je hierover wat laten weten, stuur dan een mail.
