C. Mogelijke oplossing voor Jan en Petra
Zijn er dan helemaal geen dingen die Jan en Petra kunnen doen om te voorkomen dat er erfbelasting betaald moet worden ?
Mr. Ernst Loendersloot, Sr. kandidaat notaris te Maastricht
Fotograaf: www.lauradehaanfotografie.nl
Of om te vermijden dat ze bij opname in een verzorgingshuis of verpleegkliniek hun “huis moeten opeten” vanwege de hoge eigen bijdrage voor de WLZ ?
Die zijn er zeker, maar vereisen wel maatwerk door de notaris. In het algemeen kan dan gedacht worden aan een zogeheten RADAR-testament, een Flex-testament, schenkingen (al dan niet op papier) en een algehele volmacht. Ik zal hier kort op ingaan.
1.a. RADAR-testament
Bij een RADAR-testament worden de kinderen als erfgenaam uitgesloten en is er formeel maar één erfgenaam: de langstlevende. Pas bij het overlijden van de langstlevende gaat de gehele erfenis naar de kinderen.
De langstlevende is dus de enige erfgenaam en krijgt niet alleen civiel-juridisch maar ook fiscaal-juridisch de hele erfenis. Als Jan eerst overlijdt, gaat alles dus naar Petra en de kinderen krijgen bij dat eerste overlijden nog niks.
Omdat de langstlevende een veel hogere vrijstelling heeft dan de kinderen (maximaal € 638.089,- ten opzichte van € 20.209,-) betekent dit dat de kans dat er erfbelasting betaald moet worden heel klein is geworden. Zeker als je bedenkt dat Jan en Petra in gemeenschap van goederen waren getrouwd, waardoor de erfenis van Jan maar de helft is van hun gezamenlijke vermogen.
Let wel op: doorgaans betekent het RADAR-testament niet dat er minder erfbelasting betaald moet worden, maar wel dat er pas op een later moment hoeft te worden betaald. De heffing zal doorgaans namelijk plaats vinden als de langstlevende overlijdt en de kinderen op dat moment de erfenis ontvangen (ook fiscaal gezien).
Eventueel kan ook overwogen worden om in het testament op te nemen dat niet alleen de kinderen erfgenaam zijn, maar dat ook de kleinkinderen een deel van de erfenis krijgen. Tenslotte mag iedereen een bepaald bedrag belastingvrij uit een erfenis ontvangen. Door ieder kleinkind mee te laten delen, bereik je dat optimaal gebruik gemaakt wordt van die vrijstellingen.
1.b. Flex-testament
Bij een zogeheten flexibel testament worden de kinderen niet uitgesloten. Wel wordt hun aandeel in de erfenis zodanig beperkt dat zij niet meer erven dan hun vrijstelling voor de erfbelasting. Dit kan (onder meer) fiscaal gunstiger uitpakken dan een RADAR-testament.
Maar het betekent wel dat de langstlevende en de kinderen direct ná het overlijden naar de notaris toe moeten gaan. In het Flex-testament staan namelijk opties over de verdeling van de erfenis waaruit de langstlevende dan op dat moment moet kiezen.
Overigens kan ook in een Flex-testament opgenomen worden dat de kleinkinderen meedelen, zodat (weer) optimaal gebruikt gemaakt wordt van de vrijstellingen voor de erfbelasting.
2. Schenkingen (op papier)
Als Jan en Petra hun vermogen verkleinen, wordt hun erfenis minder groot. Hierdoor zal ook de erfbelasting lager uitpakken.
Dit kan bereikt worden door schenkingen te doen. Bezitten de ouders voldoende vrij besteedbaar vermogen, dan kunnen ze hun kinderen gewoon dat geld geven. Maar zit het “vast in de stenen” zoals bij Jan en Petra, dan gaat dat niet. In dat geval moet uitgeweken worden naar schenkingen op papier. Jan en Petra leggen bij de notaris vast dat zij nu weliswaar een geldbedrag schenken, maar dat Eef en Olaf dat pas zullen ontvangen als de langstlevende overleden is (of eerder, als opname in een verpleegkliniek of verzorgingshuis dreigt).
Door de schenkingen worden Jan en Petra fiscaal minder waard, dus is hun erfenis kleiner. Een nadeel is wel dat Eef en Olaf ineens vermogender zijn geworden. Daardoor kan het gebeuren dat zij jaarlijks Inkomstenbelasting moeten betalen nu ze in Box 3 vermogen hebben.
Een tweede nadeel is dat Jan en Petra verplicht zijn om over de op papier geschonken bedragen ieder jaar 6% rente te betalen aan hun kinderen. Dat geld kunnen ze dus niet uitgeven aan bijvoorbeeld een nieuwe wasmachine. Maar in tegenstelling tot de 6% huur, is deze rente ieder jaar hetzelfde. Het op papier geschonken bedrag verandert namelijk niet, terwijl de huur ieder jaar berekend moet worden over de voor dat jaar geldende WOZ-waarde.
Tenslotte moet gekeken worden naar de bedragen die geschonken worden. Ieder jaar mag er een vastgesteld bedrag belastingvrij geschonken worden, maar alles daarboven wordt belast met schenkbelasting. In één keer je hele vermogen op papier wegschenken is niet aan te raden aangezien er dan toch (schenk)belasting betaald moet worden.
Schenkingen (al dan niet op papier) zijn dus wel goed bruikbaar, maar geen wondermiddel.
3. Algehele volmacht/Levenstestament Ik
raad Jan en Petra aan om een Algehele Volmacht (ook wel Levenstestament genoemd) op te stellen. Daarin geven ze (bijvoorbeeld) Eef en Olaf het recht om, indien gewenst, namens hun ouders op te treden. Dat kan uitermate handig zijn als de geestelijke gezondheid van Jan en Petra achteruit gaat en zij niet meer zelf rechtsgeldig kunnen handelen.
Zonder volmacht moeten Eef en Olaf dan een bewind of curatele aanvragen bij de rechter. Als duidelijk is dat hun ouders niet meer in staat zijn zelf te handelen, zal de rechter daar niet zo’n moeite mee hebben en ook de noodzakelijke rechterlijke toestemming voor de verkoop van de woning zal wel worden gegeven als Jan en Petra opgenomen worden in een verzorgingshuis. Alleen telt de verkoopopbrengst vervolgens wel mee voor de berekening van de eigen bijdrage voor de WLZ.
Als Eef en Olaf dat willen voorkomen, moeten ze die verkoopopbrengst wegschenken (aan zichzelf en/of de kleinkinderen). Alleen zal de rechter daarvoor (bijna) nooit toestemming geven.
Hebben Jan en Petra, toen ze volledig compos mentis waren, een algehele volmacht afgegeven aan hun kinderen, dan hoeven die geen toestemming van de rechter te vragen. Zij kunnen eenvoudig op basis van die volmacht het huis verkopen en de overwaarde aan zichzelf en de kleinkinderen schenken. Dit alles om de grondslag voor de berekening van de Eigen Bijdrage voor de WLZ te verkleinen en/of minder erfbelasting te betalen.
